In de ban van het voetballen?

De komende week begint het Europees kampioenschap voetbal en LinguaLog is er helemaal klaar voor! Nee, zij zit niet in een oranje T-shirt achter haar computer dit stukje te typen en zij maakt gewoon afspraken buiten de deur op het moment dat het Nederlands elftal speelt. De intimi van LinguaLog kunnen gerust zijn. Maar op het gebied van de taal is er natuurlijk van alles te beleven als er zo veel landen met zo veel talen bij elkaar zijn, en daarover gaat dit stukje.
Nederland speelt de eerste wedstrijden in Charkov in Oekraïne. We gaan eerst maar eens kijken naar de taal van het land. Daarbij beweegt LinguaLog zich natuurlijk op glad ijs, want zij kent geen Oekraïens. Verwacht dus geen wetenschappelijk betoog, maar zomaar wat gedachten.
Oekraïne is een betrekkelijk nieuw land. Het maakte decennialang deel uit van de Sovjet-Unie, maar sinds 1991 is het onafhankelijk. Voor die tijd spraken wij meestal over de Oekraïne, maar voor een onafhankelijk land is dat een beetje raar. Mocht de Veluwe zich ooit van Nederland afscheiden, dan heet het voortaan immers ook Veluwe.
In het land worden twee grote talen gesproken, Oekraïens in het westen en overwegend Russisch in het oosten. De officiële taal van het land is – natuurlijk – Oekraïens, maar de Russischsprekenden eisen nadrukkelijk een eigen positie op. LinguaLog denkt dat het mede een politieke kwestie is.

Oekraïens en Russisch zijn nauw verwante talen: beide behoren tot de Oost-Slavische taalfamilie. Ze hebben beide het Cyrillisch schrift, hoewel er in het Oekraïens enkele aanpassingen zijn. Bij een oppervlakkige beschouwing is het eerste wat opvalt het voorkomen van de letter i waar andere Slavische talen een o hebben. Zo is het woord voor nacht in alle Slavische talen noc (uitspraak: nots) of een variant daarvan, in het Oekraïens is het nic (nietsj).
Zoals gezegd: in het westen van het land spreekt men overwegend Oekraïens, en daar ligt ook de stad Lviv. Wij kennen de stad met zijn Russische naam Lvov. LinguaLog denkt dat taal hier politiek is: als je pro-Russisch bent, zeg je Lvov, anders Lviv. Anderzijds: het Nederlands elftal speelt in Charkov, helemaal in het oosten van het land, waar Russisch de overwegende taal is. In het Oekraïens heet de stad Charkiv.

De naam Oekraïne betekent grensland, en dat blijkt ook uit de taal: het heeft betrekkelijk veel Poolse leenwoorden. Veel mensen weten dat werk in het Russisch rabota is (daar komt het woord robot vandaan). Het Oekraïens heeft in plaats daarvan het Poolse woord praca.
Gelukkig heet voetbal gewoon foetbol, waaruit je trouwens kunt concluderen dat het woord niet uit het Duits, maar uit het Engels geleend is.

LinguaLog wenst u veel taal… o, nee, kijkplezier!