zondag 24 april 2011

Meubelboulevard

Dit weekeinde is het Pasen, de dag waarop de gelovigen de opstanding van Christus vieren.
Pasen knoopt wellicht aan bij de heidense lentefeesten, net als dat het geval is met Kerstmis.
Het aantal gelovigen is de laatste jaren drastisch teruggelopen en veel mensen weten niet eens meer waarom we met Pasen vrij zijn. Maar een lang weekend is nooit weg en zodoende gebruiken we Pasen voor een andere niet-religieuze bezigheid die ook prima past bij de lente, namelijk het kopen van nieuwe meubels.
De meeste grotere steden hebben tegenwoordig een woonboulevard, een meubelplein, of hoe ze de verzameling meubelzaken ook noemen.

De oorsprong van het woord boulevard is heel interessant.
Het bestaat in het Nederlands sinds ongeveer 1816 en we kennen het allemaal als de weg tussen de stad en de zee.
Boulevard is een leenwoord uit het Frans en het geeft een brede weg op een voormalige vestingwal aan, en later een brede weg in het algemeen.
Wat de meeste mensen niet weten is dat boulevard oorspronkelijk een leenwoord uit het Middelnederlands is. De oorsprong is het woord bolwerc.
Het verschijnsel dat we hier zien heet teruglening: het Nederlands leverde eerst een woord aan een andere taal, dat woord onderging in de meeste gevallen een betekenisverschuiving en vervolgens leende het Nederlands het weer terug.
Een ander voorbeeld is het woord mannequin: het Nederlandse mannekijn (mannetje) werd door het Frans geleend en wij leenden het terug.
Er zijn nog meer voorbeelden van teruglening:
mattenoot (iemand met wie je je matte, slaapplaats, deelde) > Frans matelot > Nederlands matroos
drooch (droog) > Frans droguiste > Nederlands drogist
stapel (stapelplaats) > Frans étape > Nederlands etappe

Nog een stap meer vinden we hier:
Picardisch (Noord-Frans) cambrette (kamertje) > Nederlands cabret (kroeg) > Frans cabaret > Nederlands cabaret.

Teruggeleende woorden vinden we vooral tussen Frans en Nederlands, maar ze zijn er ook tussen Nederlands en Maleis. Het zal wel aan LinguaLog liggen, maar bijna alle gevonden woorden zijn in het Nederlands verouderd of worden niet meer gebruikt.
Wie ze wil weten, kan ze opzoeken in het Leenwoordenboek van Nicoline van der Sijs.

2 opmerkingen:

  1. Vreemd (of logisch?) dat dit ook met het Maleis is? Moet ik dan denken aan alle dingen die je bij een Chin. Ind. Spec. Rest. kunt bestellen?

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Dat is helemaal niet zo gek. Indonesië is eeuwenlang van Nederland geweest en dat heeft ook zijn invloed op de taal gehad. Maar LinguaLog kende niet één van de opgegeven Maleise woorden.
    Eén voorbeeld, en oordeel zelf:
    Ned. jongen > Maleis djongos (huisbediende) > teruggeleend door het Nederlands.
    Alle Nederlandse gezinnen in Nederlands Indië hadden inlandse bedienden in huis. Het woord djongos zegt LinguaLog niets.

    BeantwoordenVerwijderen