Vorige week schreef LinguaLog over komma's die tegenwoordig lukraak, naar het lijkt, in teksten gezet worden. LinguaLog voelt zich geschoffeerd: zij kan best zinnen van meer dan tien woorden overzien en heeft daar echt geen extra komma voor nodig. En wat ziet LinguaLog in de maandagkrant: een juweel van een foute kommazin:
Na Arabische lente, nu hete Griekse zomer
Hoe zit het nu eigenlijk met de komma? Het woord komma komt uit het Grieks en betekent korte zin. We gebruiken de komma om lange zinnen in stukken te verdelen en zo de leesbaarheid te vergroten.
Deze column is niet geschikt om alle regels voor het kommagebruik uit te leggen, maar één aspect verdient aandacht, ook weer naar aanleiding van een voorbeeld uit de krant.
LinguaLog las het volgende:
Daarentegen onderhoudt zij vriendschapsbanden met mensen, die ik zo veel mogelijk uit de weg ga.
Met deze zin is iets aan de hand.
Eerst even wat theorie: er zijn uitbreidende en beperkende bijzinnen.
Een uitbreidende bijzin geeft extra informatie, die je desgewenst zou kunnen weglaten:
Ik houd niet van druiven, die vol met pitten zitten.
Een beperkende bijzin begrenst de inhoud van de hoofdzin, en die kun je niet zomaar weglaten:
Ik houd niet van druiven die vol met pitten zitten.
In de eerste zin houdt de spreker helemaal niet van druiven vanwege de pitten. In de tweede zin houdt de spreker alleen niet van druiven met pitten. Er is dus een duidelijk betekenisverschil.
Nu terug naar de eerste zin: Daarentegen onderhoudt zij vriendschapsbanden met mensen, die ik zo veel mogelijk uit de weg ga.
Zoals de zin hier staat, hebben we te maken met een uitbreidende bijzin, die we dus kunnen weglaten. De zin betekent in feite dat de vrouwspersoon met mensen omgaat, terwijl de ik-figuur mensen zoveel mogelijk uit de weg gaat. Een beetje wereldvreemde schrijver, lijkt me.
Er is een anekdote dat er zelfs een oorlog vanwege een komma ontstaan is. Die zin was ongeveer zo: Alle Fransen, die onwaarheden over de Engelsen beweren, zijn staatsgevaarlijke boeven. Mét komma betekent het dat alle Fransen boeven zijn en daar vielen de Fransen dus over.
En wat betekent de zin in de titel van de column?
Een beetje verwaand klinkt hij wel: het betekent dat deze column voor álle mensen bestemd is.
Dus sowieso voor alle Nederlanders, maar ook voor alle Grieken, moslims en spruitjeskwekers, of ze deze tekst nu kunnen lezen of niet, of de kommaregels bij hen hetzelfde zijn of niet.
Dus toch maar liever zonder komma!
Maar in die eerste druiven-zin zou het m.i. beter zijn om te zeggen: "Ik houd niet van druiven, die zitten vol met pitten". Maakt het toch duidelijker, me dunkt.
BeantwoordenVerwijderenJa, maar het ging mij om een bijzin: als hij beperkend is, komt er geen komma en als hij uitbreidend is wel.
BeantwoordenVerwijderenIn jouw suggestie is de die-zin een hoofdzin en dan zijn de kommaregels weer anders.
Ik zou het normaal ook met een hoofdzin zeggen en dan na de komma 'want' invoegen.